بررسی میزان ناب بودن شرکت ایران خودرو بر اساس مدل جکسون و جونز

مفاهیم بنیادی تفکر ناب، مدیریت ناب، تولید ناب ، همگی ریشه در حذف اتلافها و اسرافها ( مودا ها ) دارند و اهمیت این مباحث براساس کلمه lean تعریف می شود این واژه به معنای کم چرب ، ، لاغر ، چابک و کم هزینه است . تفکر ناب ، نگرشی برای افزایش بهره وری ، ارزش آفرینی مستمروحداقل کردن هزینه ها ست. مدیریت ناب، یک رویکر د نظام مند شناسائی و حذف اتلاف از طریق بهبود مستمر جریان محصول با کشش مشتری است که در پی دست یافتن به کمال است . تولید ناب ،سیستمی است که مراحل و فرآیند تولید را ازطریق کاهش ضایعات غیرکارآ بهینه می کند این سیستم در سالهای اخیر در جهان رشد قابل ملاحظه ای داشته است. در دیدگاه ناب ، هریک از عوامل تولید ( مواد – نیروی انسانی – ماشین آلات – زمان و .... ) که بیش از اندازه مصرف شود و هیچ گاه ارزش افزوده ایجاد نکند « اتلاف » یا حیف و میل نامیده می شود. سیستم تولید ناب در واقع پارادایم جدید مدیریتی است که در نقطه مقابل سیستم مبتنی برتولید انبوه قرار دارد . و نسل سوم تولید بعد از تولید سفارشی و تولید انبوه محسوب می گردد . این سیستم با کلید های نه گانه توسعه که توسط جکسون وجونزمطرح گردیدو با اصول تفکرناب که توسط ووماک معرفی شد به مجموعه ای از" اصول وابزارها" جهت شناسایی و حذف فراگیر اتلافها تبدیل و بنام مدیریت ناب مشهور گردید . ارکان سیستم مدیریت ناب از دیدگاه جکسون عبارتنداز: 1- زیر بنای سیستم 2 - ابزارها سیستم مدیریت جکسون و جونز با طراحی چارچوب توسعه که عبارتند از : (رئوس توسعه،کلید های نه گانه توسعه،سطوح پنجگانه یادگیری) و با استفاده از ابزار مدیریت ناب ( عارضه یابی ناب، فرمها ،نمودارها ) وضعیت فعلی شرکت را براساس چارچوب فوق بررسی کرده و مشخص می نماید سپس با تدوین چشم انداز و آرمان توسعه ، فرآیند تجدید حیات شرکت را آغاز می نماید و پس از آن چرخه بهبود راهبردی آغاز می شود. بیان مسأله :در محیط پیچیده ، متغیر ور قابتی امروز ، دستیابی به موفقیت صرفاً از طریق رقابت پذیری براساس تنوع، کیفیت ، حذف دائمی ضایعات و اتلافها وبه عبارت دیگر استفاده از مدیریت ناب امکان پذیر است . صنعت خودروسازی کشوربنا به دلایل فوق و شرکت ایران خودرو بعنوان یکی از خودروسازان مطرح، باید نسبت به بازنگری اساسی در روشهاو تکنیکها، در جهت بازدهی تولید ، کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت و ایجاد امکان رقابت با خود روسازان اقدام نماید بخصوص این که صنعت خودروسازی کشوردر حال اشباع است . اهمیت وضرورت انتخاب: جلوگیری از اسراف و اصلاح الگوی مصرف درکشورما ، یک راهبرد حیاتی ، مدیریتی و دینی است که بعنوان سر لوحه و شعار سال جاری نیز توسط مقام معظم رهبری انتخاب شده ودر برنامه ریزی های کشور نسبت به آن تاکیدگردیده است از جمله در سیاستهای کلی نظام موارد زیر مورد توجه قرار گرفته است: سیستم مدیریت ناب هم برخلاف کار برد اولیه آن صرفاً به حوزه تولید و کارگاه محدود نمی شود بلکه تفکر حذف ضایعات و اتلافها و توجه به مشتری در سازمانهای خدماتی،تجاری و اداری هم کا ربرد جدی دارد.پیشگیری از اتلاف وقت ، اتلاف منابع ، اتلاف حمل و نقل ، اتلاف پردازش ، اتلاف حرکتی ، اتلاف در اطلاعات و خلاقیت همگی مورد نیاز سازمانهای غیر تولیدی هم هست اهداف:هدف ازانجام تحقیق،تعیین میزان ناب بودن شرکت ایران خودرو به منظور آماده سازی شرکت برای اجرای مقتدرانه مدیریت ناب براساس مدل جکسون وجونزاست . سوالات تحقیق : 1- سطح کنونی یادگیری شرکت ایران خودرو ودر ارتباط با کلید های توسعه چیست ؟ 2- کلید های توسعه راهبردی شرکت ایران خودرو کدام است ؟ 3- آیا مدل جکسون و جونز در شرکت ایران خودرو دارای برازش مناسبی می باشد ؟ روش تحقیق:این تحقیق کاربردی واز نوع توصیفی و همبستگی است که با استفاده از روش های کتابخانه ای و میدانی نسبت به انجام آن اقدام گردیده است. به کمک مطالعه برخی از کتب، مقالات، پایان نامه ها و مقالات خارجی موجود ، ادبیات موضوع گرد آوری شده و به منظور تدوین پرسشنامه و روایی محتوای آن از روش مطالعه کتابخانه ای، مصاحبه و اینترنت و به منظور جمع آوری اطلاعات تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری: جامعه آماری این تحقیق مدیران و کارکنان شرکت ایران خودرو هستند که درسال 1388 مشغول به فعالیت در آن شرکت می باشند. روش نمونه گیری:روش نمونه گیری در این تحقیق، به دلیل اینکه به اطلاعات جداگانه ای در خصوص انتخاب نمونه از هر طبقه جامعه ( مدیران و کارکنان ) مورد نیاز بود، به صورت تصادفی گروهی انجام شده است. روش تجزیه وتحلیل:در این تحقیق، برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از نمونه ها هم از روشهای آمار توصیفی و هم از روشهای آمار استنباطی استفاده شده است. در واقع ابتدا متغیرهای تحقیق را به کمک روشهای آمار توصیفی مورد آزمون قرار داده ایم. سپس از روشهای آمار استنباطی به تجزیه و تحلیل اطلاعات طبق مدل جکسون وجونز پرداخته ایم. آزمون همبستگی پیرسون :در خصوص بررسی میزان ارتباط و تاثیر هر یک از کلید های نه گانه با رئوس توسعه از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است آزمون تحلیل واریانس فریدمن :جهت رتبه بندی عوامل مرتبط با کلیدهای توسعه از آزمون فریدمن استفاده گردیده است. خروجی spssکه شامل دو جدول می باشد. در جدول نخست، میانگین رتبه های هر متغیر ارائه شده و در جدول دوم نیز مشخصات آماری و آماره ارائه گردیده است. نحوه محاسبه امتیاز یا نمرات عامل های استخراج شده در تحقیق به منظور بررسی سوالات با توجه به اینکه جامعه را به صورت عدم نرمال در نظر گرفته ایم از آزمون ناپارامتریک جهت بررسی سوالات تحقیق استفاده گردید. از نرم افزار لیزرل جهت بررسی برازش یا عدم برازش مدل در شرکت ایران خودرو استفاده شده است ? از سوالات تحقیق نتایج ذیل حاصل گردید: 1- با توجه به اینکه شرکت ایران خودرو از لحاظ پروژه های بهبود دارای میانگین بالاتر از 3 می باشد، لذا شرکتی می باشد که توانسته از سطح پنجم توسعه که پایین ترین سطح یادگیری می باشد، از طریق تقویت فرهنگ بهبود و پروژه های بهبود به سطوح بالاتر یادگیری ارتقاء بیابد. 2- با توجه به اینکه شرکت ایران خودرو از لحاط مدیریت ناب نزدیک به 3 می باشد،نشان دهنده این است که شرکت توانسته تا سطح سوم یادگیری یعنی سطح توسعه پیشرفت نماید. 3- از انجا که شرکت از لحاظ راس راهبردی توسعه در وضعیت پایین تر از 3 می باشد، نشان از این است که شرکت ایران خودرو به مرحله بالندگی در سطوح یادگیری نرسیده است. ? از آزمون همبستگی نتایج ذیل حاصل گردید: در راس توسعه راهبردی، کلید توسعه تمرکز بر مشتری بیشترین ارتباط را دارد. در راس توسعه ساختاری، کلید توسعه سازمان دهی ناب بیشترین ارتباط را دارد. در راس توسعه قابلیتها، کلید توسعه مدیریت ناب بیشترین ارتباط را دارد. ? از آزمون فریدمن نتایج ذیل حاصل گردید: در خصوص راس راهبرد ، کلید تمرکز بر مشتری بیشترین اولویت را دارد. در خصوص راس ساختار، کلید مشارکت و در راس قابلیتها، کلید مدیریت ناب تجهیزات، بیشترین اولویت را داردو در کل ،کلید مدیریت ناب تجهیزات بیشترین رتبه و اولویت را داراست. ? از تحلیل عاملی مدل نتایج ذیل حاصل گردید: مدل جکسون و جونز در شرکت ایران خودرو دارای برازش مناسبی است همچنین رئوس سه گانه توسعه دارای روابط متقابل وشدیدی نسبت به یکدیگر می باشند بنابر این کاربرد این مدل در شرکت ایران خودرو مناسب بوده است.